Gazzâlî’nin “İslâm ile Sapkınlığı Ayırmanın Ölçütü” ve “Nur Kandilliği” adlı iki eseri Klasik Yayınları’ndan çıktı.
İslam ile sapkınlığı birbirinden ayırmanın ölçütü
Mişkâtü’l-anvâr, Gazâlî’nin (ö. 505/1111) fıkıh, kelam, ideoloji ve tasavvuf arasında geçen fikir serüveninin en dikkat çekici eserlerinden biridir. “Allah göklerin ve yerin nurudur” (en-Nûr 24/35) âyetindeki sembolik ifade ile ilgili bir arkadaşının sorusu üzerine bu eseri kaleme alan Gazâlî, kitap boyunca sadece bir tefsir teorisi sunmakla kalmaz, aynı zamanda bir tefsir teorisi de sunar. ayrıca epistemolojik ve manevi verilere dayanan bir varoluş doktrini sunar. İbn Sînâ’nın (ö. 428/1037) “Nur” kavramı bağlamında geliştirdiği ve başta Tehâfütü’l- olmak üzere pek çok eserinde eleştirdiği ideolojisinin derin izlerini taşıyan bu teori Falâsife, Sühreverdî (ö. 587/1191) ve İbnü’l-Arabî’den etkilenmiştir. (ö. 638/1240), tasavvuf ve tasavvuf yönelimli düşünürler için güçlü bir ilham kaynağı olmuştur.
Nur Abajur
İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren Müslümanlar arasında ortaya çıkan siyasî veya fikrî çekişmeler ve bölünmeler, mezhepleşmenin yol açtığı taassubun yanı sıra tekfirci telaffuzun yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bu tekfîrî söyleyişten nasibini almış gibi görünen Gazzâlî (ö. 505/111), Faysalü’t-tefrika beyne’l-İslâm ve’z-zendeka adlı eserinde tekfîrî söyleyişin manevi ve kelamî sebeplerini tespit etmeye çalışmış; İman ile küfür arasındaki sonun ne olduğu, hangi inanç, davranış ve sözlerin insanları iman dairesinden uzaklaştırdığı ve bu konudaki kriterlerin neler olabileceği sorularına cevap vermeyi amaçlamaktadır. Böylelikle tekfirin kurallarını belirlemeyi ve şahısların ve mezheplerin yüzeysel tekfirini engellemeyi amaçlayan Gazzâlî, ayetlerin nasıl ve hangi durumlarda tefsir edilmesi gerektiğine dair bir çerçeve sunmaktadır.
